Fizjoterapia w bólach odcinka lędźwiowego kręgosłupa (terapia manualna)

Ból krzyża jest bardzo powszechną dolegliwością. Zasadniczo każda ze struktur kręgosłupa lędźwiowego, która jest unerwiona, może być źródłem bólu krzyża. Ból może więc powstać z dowolnego więzadła, mięśni, powięzi, stawów lub dysków kręgosłupa lędźwiowego. Istnieją jednak rodzaje terapii manualnej, które są wyjątkowo skuteczne w walce z bólem.

Spis treści:

• Jakie są rodzaje bólu krzyża?
• Czym jest terapia manualna?
• Mobilizacja stawów a ból krzyża
  • Rodzaje mobilizacji
  • Technika mobilizacji środkowo-tylno-przednich
  • Mobilizacje z ruchem (MWM)
  • Przeciwwskazania/środki ostrożności przy terapii manualnej odcinka lędźwiowego kręgosłupa
• Jak długo trwa terapia w przypadku bólu kręgosłupa lędźwiowego?

Jakie są rodzaje bólu krzyża?

Ból krzyża to piąty najczęstszy powód wizyt u fizjoterapeuty. Dotyka prawie 60-80% ludzi.

Ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa dzieli się zwykle na 3 podtypy: ostry, podostry i przewlekły. Podział ten oparty jest na okresie utrzymywania się bólu pleców. Ostry ból krzyża to epizod bólu trwający krócej niż 6 tygodni, podostry ból trwa od 6 do 12 tygodni, natomiast przewlekły utrzymuje się 12 tygodni lub dłużej.

Aż 90% pacjentów zgłasza się do fizjoterapeuty z bólem krzyża niespecyficznym, czyli niezwiązanym z żadną postępującą chorobą. Źródło bólu najczęściej tkwi w czynnikach środowiskowych (siedzący tryb życia, praca obciążająca kręgosłup), psychicznych (stres powodujący sztywność mięśni pleców) czy niewłaściwych nawykach związanych ze stylem życia.

Czym jest terapia manualna?

W terapii manualnej fizjoterapeuci używają rąk do wywierania nacisku na tkankę mięśniową i manipulowania stawami, próbując zmniejszyć ból pleców spowodowany skurczami mięśni, napięciem mięśniowym i dysfunkcją stawów.

W praktyce, leczenie może obejmować poruszanie stawami w określonych kierunkach, rozciąganie mięśni, bierne ruchy poszczególnych części ciała lub zmuszanie Cię do poruszania częścią ciała wbrew oporowi terapeuty, aby poprawić aktywację mięśni i wyczucie czasu. Wybrane techniki mogą być również stosowane w celu poprawy Twojej mobilności i funkcji tkanek i mięśni.

Manipulacja i mobilizacja to techniki manualne stosowane przez fizjoterapeutów w celu poprawy mobilności i funkcji tkanek miękkich, stawów, mięśni, ścięgien i więzadeł.

Manipulacja jest zwykle wykonywana jako bardzo szybki, dokładny ruch wykonywany przez specjalistę na plecach pacjenta, którzy zapewnia ulgę w bólu i zwiększa elastyczność stawów. Często manipulacji towarzyszy małe „pyknięcie” lub kliknięcie w wyniku zwolnienia nacisku.

Mobilizacja to wolniejsza technika, wykonywana na stawach, więzadłach lub mięśniach, stosowana również w celu zmniejszenia bólu i poprawy elastyczności. Ruch jest wolniejszy niż przy manipulacji, płynnie wykonywany w powtarzalnym procesie, który może być zdecydowany lub delikatny, w zależności od tego, co jest bardziej odpowiednie dla pacjenta.

Mobilizacja stawów a ból krzyża

Mobilizacja stawów jest techniką leczniczą, którą można zastosować w leczeniu dysfunkcji układu mięśniowo-szkieletowego, przywracając ruch w odpowiednim stawie. Mobilizacja wpływa na poprawę ruchomości kręgosłupa lędźwiowego. Usuwając ograniczenie poprzez mobilizację, zmniejsza się źródło bólu.

Badania wykazały, że mobilizacja prowadzi do aktywacji szlaków hamujących ból, które wywodzą się ze śródmózgowia i wędrują wzdłuż rdzenia kręgowego.

Rodzaje mobilizacji

I – Ruch o małej amplitudzie w pobliżu pozycji początkowej zakresu;

II – Duża amplituda ruchu, która dobrze przenosi się w zakres. Może zajmować dowolną część zakresu, która jest wolna od sztywności lub skurczu mięśni, które przechodzą w sztywność lub skurcz mięśni;

III – Również ruch o dużej amplitudzie, ale taki, który powoduje sztywność lub skurcz mięśni;

IV – Ruch o małej amplitudzie prowadzący do sztywności lub skurczu mięśni.

Technika mobilizacji środkowo-tylno-przednich

Pasywny dodatkowy ruch międzykręgowy (PAIVM) jest techniką mobilizacji, która powoduje ruch ruchomego odcinka kręgosłupa bez aktywnego udziału mięśni związanych z ruchem.

Mobilizacje tego typu są powszechnie stosowaną techniką terapii manualnej, która okazała się skuteczna w zmniejszaniu bólu u pacjentów z bólem krzyża. W czasie sesji możesz zostać poproszony o położenie się na brzuchu. Terapeuta będzie stał obok Ciebie i położy dłoń na wybranym odcinku Twojego kręgosłupa lędźwiowego. Wtedy wykorzysta swoją masę ciała do zastosowania ucisku na kręgosłup poprzez wykonywanie ruchów kołyszących.

Jeśli pozycja na brzuchu jest bardzo niewygodna lub jeśli mobilność kręgosłupa jest bardzo ograniczona, możesz mieć umieszczoną poduszkę pod brzuchem, aby ustawić kręgosłup lędźwiowy we względnym wyprostowaniu. Podobnie, jeśli nie możesz znieść nacisku bezpośrednio na wyrostek kolczasty kręgosłupa, terapeuta może zastosować nacisk po obu stronach kręgu za pomocą kciuka na wyrostki poprzeczne.

Mobilizacje z ruchem (MWM)

Mobilizacje z ruchem to technika terapii manualnej opracowana przez Briana Mulligana do leczenia dysfunkcji układu mięśniowo-szkieletowego.

Zostaniesz poproszony o pochylenie się, a potem ponowne wyprostowanie. Terapeuta położy dłonie na wyrostku kolczastym kręgosłupa i będzie uciskał go w czasie ruchu. Zostaniesz poproszony o powtórzenie ćwiczenia kilka razy. W przypadku problemów, technikę tę można stosować także na leżąco oraz siedząco.

Przeciwwskazania/środki ostrożności przy terapii manualnej odcinka lędźwiowego kręgosłupa

Istnieje co najmniej kilka przeciwwskazań do terapii manualnej bólu krzyża. Są to:

• Zaburzenia czynności pęcherza i jelit, które mogą mieć podłoże neurologiczne;
• Objawy neurologiczne ze strony rdzenia kręgowego;
• Reumatoidalne zapaleniem stawów i osteoporoza może być przeciwwskazaniem do silnej mobilizacji;
• Wszelkie patologie prowadzące do znacznego osłabienia kości, takie jak nowotwory, infekcje, długotrwałe stosowanie kortykosteroidów, złamania;
• Tętniak aorty;
• Możliwość krwawienia do stawów, np. ciężka hemofilia;
• Ciąża;
• Deformacje mięśniowe-szkieletowe;
• Spondyloliza, kręgozmyk.

Jak długo trwa terapia w przypadku bólu kręgosłupa lędźwiowego?

Jak dotąd nie ma ostatecznych dowodów na optymalny czas trwania, częstotliwość lub amplitudę technik mobilizacji. Czas trwania, częstość i częstotliwość sesji fizjoterapeutycznych powinno się dostosowywać do potrzeb osoby cierpiącej na ból. Aktualne wytyczne sugerują, aby osoby z nieswoistym bólem odcinka lędźwiowego kręgosłupa przeszli przez 12-tygodniowy cykl terapii manualnej.